Conservatoir beslag: zekerheid bij onzekerheid

Stel, je hebt iemand geld geleend, een dienst geleverd of een product verkocht – maar de betaling blijft uit. Wat dan? Je kunt natuurlijk naar de rechter stappen om je gelijk te halen, maar in de tussentijd bestaat het risico dat de ander zijn geld of bezittingen wegsluist. Gelukkig bestaat er in het Nederlandse recht een krachtig juridisch instrument: conservatoir beslag.

Wat is conservatoir beslag?

Conservatoir beslag is een manier voor schuldeisers om hun kansen op verhaal veilig te stellen, nog voordat er een rechterlijke uitspraak is. Denk aan het tijdelijk ‘bevriezen’ van eigendommen – zoals een woning, auto of bankrekening – van degene van wie je geld tegoed hebt. Dit voorkomt dat de ander zich onttrekt aan betaling.

Het beslag kan al vóór of tijdens een rechtszaak worden gelegd. Maar let op: het is een ingrijpend middel en daarom zijn de voorwaarden streng. Zowel procedureel als inhoudelijk moet alles kloppen. Doe je het niet goed, dan kan het beslag worden afgewezen of achteraf onrechtmatig worden verklaard – met schadeclaims tot gevolg.

De rol van de voorzieningenrechter

Voordat je beslag kunt leggen, moet je naar de voorzieningenrechter. Die beoordeelt jouw verzoek op hoofdlijnen. Is je vordering op het eerste gezicht voldoende onderbouwd? Is het beslag proportioneel? En is er daadwerkelijk risico dat je je geld niet krijgt?

Hoewel deze toetsing relatief beperkt is, verwacht de rechter wél volledige en eerlijke informatie. Laat je iets belangrijks weg – bewust of onbewust – dan kan dat niet alleen het verzoek laten stranden, maar ook later leiden tot opheffing van het beslag.

Waar kun je beslag op leggen?

Het beslag kan op allerlei soorten eigendommen worden gelegd, bijvoorbeeld:

• Onroerend goed (zoals een huis)
• Roerende zaken (denk aan auto’s of kostbare spullen)
• Bankrekeningen of loon via derdenbeslag
• Aandelen of andere effecten
• Periodieke inkomsten zoals huurpenningen

Evenwicht vinden: belangenafweging

Het leggen van beslag is niet iets wat je lichtvaardig doet. De rechter weegt niet alleen jouw belang af, maar kijkt ook naar de mogelijke schade voor de andere partij. Dat betekent dat jij als verzoekende partij moet uitleggen waarom het beslag noodzakelijk is, waarom het proportioneel is én of je alternatieven hebt overwogen.

Kortom: je moet kunnen aantonen dat je zorgvuldig hebt gehandeld.

De keerzijde: risico voor de beslaglegger

Stel dat je beslag legt, maar later blijkt dat je vordering niet terecht was. Dan kan de wederpartij jou aansprakelijk stellen voor de schade – en dat kan flink in de papieren lopen. Daarom is het cruciaal dat je dit middel alleen inzet als je een goed onderbouwde vordering hebt én serieuze zorgen hebt dat de ander zijn vermogen aan het verduisteren is.

Praktische tips uit de praktijk

In veel gevallen weet je als schuldeiser niet precies wat er op naam van de ander staat. Heeft hij een auto? Waar bankiert hij? In zulke situaties kun je de rechter vragen of de deurwaarder het RDW-register mag raadplegen om te achterhalen of er voertuigen op naam staan. Ook kun je via art. 475aa Rv vragen of de deurwaarder mag nagaan bij welke bank(en) de schuldenaar rekeningen heeft, zodat je daarop beslag kunt leggen.

Een ander belangrijk punt: vergeet niet dat je binnen een bepaalde termijn de hoofdzaak (de rechtszaak over de inhoudelijke vordering) moet starten, anders vervalt het beslag automatisch.

Tot slot

Conservatoir beslag is geen middel om iemand onder druk te zetten – het is bedoeld als waarborg voor een eerlijk proces en een effectieve executie. Wie het instrument wil gebruiken, moet dat doen met kennis van zaken en respect voor de belangen van beide partijen. Want uiteindelijk gaat het niet alleen om winnen, maar ook om rechtszekerheid.

Wil je advies over jouw zaak en of jij over kan gaan tot het leggen van conservatoir beslag? Neem dan contact op.